Realizacja projektu

Renowacja kościoła w Czemiernikach

Informacje na temat realizacji

Prace remontowo-renowacyjne przywróciły walory XVII-wiecznego oryginału i w takim stanie przedstawia się ta budowla turystom oraz lokalnej społeczności. Wykonano renowację posadzki kościoła – zdjęto wtórną XX-wieczną szpecącą płytkę ceramiczną oraz odnaleziono i odrestaurowano wcześniejsze dwie posadzki kamienne – najpierwotniejsza z kamienia nieistotnej barwy (całkiem prawdopodobne, że był to piaskowiec gotlandzki) i pośredniej z białego kamienia.

Pozyskane „świadki” historyczne zostały uzupełnione kamieniem współczesnym o kolorystyce harmonizującej z dawniejszym. Przy okazji tych prac zainstalowano w kościele ogrzewanie podłogowe, co zwiększyło komfort korzystających z tej, największej w okolicy, jednoprzestrzennej sali. Z myślą o niedosłyszących mieszkańcach przychodzących na nabożeństwa i pozaliturgiczne zgromadzenia: odczyty, koncerty, występy lokalnych zespołów artystycznych, w posadzkę została wmurowana pętla indukcyjna wzmacniająca sygnał odbierany przez aparaty słuchowe.

W zakrystii południowej urządzono EKSPOZCYJĘ – w stylu zakrystii potrydenckiej. Tym samym funkcjonowanie kościoła musiało się ograniczyć do jednej – północnej zakrystii, gdzie w związku z tym przeniesiono główną tablicę elektryczną i sterowanie nagłośnieniem.
Północna zakrystia wyposażona w zamykane meble również jest udostępniana. Możemy tu zobaczyć dekoracje sklepienne w skromnej formie kontynuującej ozdobne sklepienie prezbiterium i kaplic bocznych. Wejście przez zakrystię północną jest przystosowane dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich – ujednolicono poziomy wejścia, posadzek obu zakrystii i prezbiterium kościoła. Nawa główna i kaplice kościoła są dostępne wejściem zachodnim pod XIX-wiecznym klasycystycznym portykiem i przez drewniany przedsionek kościoła.

Malarsko odtworzono zniszczone w XIX wieku sztukaterie na sklepieniu nawy kościoła oraz dokonano konserwacji z uzupełnieniami ubytków i wydobycie pierwotnej kolorystyki spod przemalowań. Tak silne, wyraziste rozkolorowane XVII-wiecznych sztukaterii jest stosunkowo niedawnym odkryciem. Bodaj w najśmielszej odsłonie można je oglądać właśnie w Czemiernikach. W XX wieku Adam Miłobędzki wprawdzie pisał: „Elementy takie wykonywano w zaprawie wapiennej z dodatkami rozmaitych silnie wiążących ingrediencji, nigdy jednak nie był to klasyczny stiuk. Po zamontowaniu żebra te, jak i inne elementy sklepienne niekiedy polichromowano.” (W: Architektura Polska XVII wieku, PWN, Warszawa 1980, s. 156). Niemniej jednak to, co dotychczas można było oglądać w kościołach posiadających zabytki tego typu, to były najwyżej białe listwy na piaskowym najczęściej tle sklepienia kontynuującego kolor ścian.

Dlatego pierwszym, głównym eksponatem proponowanym do obejrzenia turystom będzie sam kościół, w którym jest widoczny układ potrydencki, mimo przeorganizowania przestrzeniu prezbiterium w wyniku reformy liturgicznej zainicjowanej na II Soborze watykańskim. Zwiedzający będzie zaskoczony kolorami – będzie mógł chłonąć gust Polaków sprzed czterech wieków.

Możemy tu zobaczyć dekoracje sklepienne w skromnej formie kontynuującej ozdobne sklepienie prezbiterium i kaplic bocznyc

W związku z przeznaczeniem zakrystii południowej na Muzeum – przywrócony został jej wnętrzu zabytkowy mebel, który w tym celu został poddany renowacji. W szufladach zostały przygotowane wyeksponowane zabytkowe ornaty. Szuflady nie będą wysunięte na stałe – będą wysuwane przez zwiedzających stwarzając poczucie uczestniczenia w przygotowaniach do liturgii. Za płycinowymi drewnianymi drzwiczkami przysłaniającymi podokienną wnękę jest kolejna gablota mieszcząca zabytkowe eksponaty. Dla zwiedzających będą wyświetlane filmy edukacyjne (do 5 min kązdy) z głosem lektora lub z głosem lektora i napisami dla niedosłyszących:

historia parafii ilustrowana zdjęciami, dokumentami i widokami współczesnymi miejscowości, okolicy i kościoła z głosem lektora;
opis kościoła, rysunki, widoki z bliska detali zewnętrznych i dekoracji sklepiennych wewnątrz kościoła z dodaniem komentarza wyjaśniającego czytanego przez lektora;
sylwetka mistrza Jana Wolfa – z pokazaniem innych obiektów fundacji Firlejów i Zamoyskich;
opowieść o reformacji w Polsce, Soborze trydenckim z pokazaniem fragmentów liturgii trydenckiej przy ołtarzu.

Kręcone schody prowadzące na, dobudowany przez XIX-wiecznego proboszcza Czemiernickiego ks. Karola Mleczka, skarbczyk pozostają jako eksponat Muzeum, jednakże nie można nimi wchodzić. Schody nie spełniają wymogów bezpieczeństwa w pionowej komunikacji publicznej a jako element zabytkowego układu, nie podlegają wymianie.

We wnęce za chodami w miejsce współczesnej szafy z drzwiami został zamontowany mosiężny drążek i powieszone na wieszakach zabytkowe szaty będące w posiadaniu kościoła – obecnie w takich samych warunkach przechowywane powyżej w pomieszczeniu skarbczyka. Wejście na schody zabytkowe zostanie zamknięte przez ustawionego tam manekina ubranego w sutannę i albę trydencką – przedstawiającego księdza kierującego się do skarbczyka. Pod schodami wystawiony jest niewielkich rozmiarów monitor dotykowy, przesuwając palcem będzie można kartkować książeczkę do nabożeństwa w rycie trydenckim. Na blacie kredensu i na nadstawce ustawione lichtarze ze zbiorów parafialnych z usadzonymi na nich świecami. Podobnie na parapecie. W otworze okna wschodniego ponad kredensem będzie jest eksponowany krzyż, umiejscowiony tam od dawna, co do którego istnieje przekonanie, że jest krzyżem zdemontowanym z tęczy poprzedniego drewnianego kościoła. W narożnikach pomieszczenia po obu stronach dużego mebla są ustawione bez eksponowania „roboczo” postawione chorągwie parafialne i krzyż procesyjny. Kościół posiada kilka starych choć przecież nie aż XVII-wiecznych chorągwi. Ustawienie ich tutaj ma budować nastrój pomieszczenia wciąż używanego.

Ściany zostały pozbawione lamperii i przemalowane całe, łącznie ze sklepieniem w kolorze „starobiel”. W niewielkiej niszy w ścianie zachodniej w pomieszczeniu Ekspozycji ustawiony jest dzban i miska ze zbiorów kościelnych.

Na ścianie wschodniej i zachodniej zakrystii – ekspozycja z rycin w wąskich drewnianych ramkach za szkłem: dokumenty z pieczęciami miejskimi Czemiernik z XVI i XVII wieku, oraz szczegóły ubioru księdza celebrującego mszę trydencką, reprodukcja portretu biskupa Maciejowskiego, tego, który wmurował kamień węgielny pod obecny kościół oraz wykaz kolejnych proboszczów poczynając od ks. Andrzeja Pakońskiego po dziś dzień oraz stare obrazy znajdujące się w posiadaniu parafii, a nie eksponowane we wnętrzu kościoła.

Zakrystia została oświetlona dla potrzeb zwiedzających bocznym światłem pochodzącym z umieszczonych na ścianach neutralnych w formie (w oprawach koloru ścian) sześciu reflektorów. Prawdziwe świece stojące na świecznikach przypominają, w jaki sposób oświetlano wnętrze w XVII wieku.

Podłoga ułożona w karo z płyt marmurowych podobnie jak w prezbiterum. We drzwiach wejścia zamontowano tablice z wypukłym rysunkiem planu kościoła z zaznaczeniem zakrystii celem zorientowania turystów niedowidzących w jakim miejscu kościoła się znajdują. Na blacie kredensu jest ustawiony krzyż ołtarzowy i świeczniki ze zbiorów parafialnych przeznaczony na to, aby niewidomi mogli palcami „przeczytać” ich kształty i zdobienie.